Op 17 en 18 november 2025 zal Nederland voor de eerste keer bewust stroom uit doen. Geen echte storing, geen ramp — maar een georganiseerde, landelijke oefening waarbij digitale systemen van de Nederlandse Spoorwegen, Albert Heijn, PicNic, Geldmaat en de politie tijdelijk offline gaan. Het doel? Je laten voelen hoe kwetsbaar je bent als het licht uitgaat. De actie, genaamd 'Nederland valt uit', is een directe reactie op de grote stroomstoring in Spanje en Portugal op 28 april 2025, waarbij treinen stilstonden, ziekenhuizen op backup stroom leefden en bankautomaten niet meer werkten. Nederland heeft een van de betrouwbaarste netten van Europa, maar dat betekent niet dat we onkwetsbaar zijn. We zijn alleen maar goed in het verbergen van de risico’s.
Waarom nu? De les uit Spanje en Portugal
Het incident in Iberië was geen zeldzaamheid. Het was een harde herinnering: moderne samenlevingen zijn als een kaartenhuis. Een klein probleem in het elektriciteitsnet — een overbelasting, een defecte transformator, een cyberaanval — en alles valt weg. De Netbeheer Nederland benadrukt dat het nationale net sterk is, maar ook dat de druk groeit: meer elektrische auto’s, meer windmolens, meer digitale systemen die continu stroom nodig hebben. En dan komt de cyberdreiging. Niet meer alleen een technisch probleem, maar een veiligheidskwestie. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) ziet dit als een van de grootste risico’s voor de Nederlandse samenleving. Daarom werd de campagne 'Denk vooruit' gelanceerd — een meerjarig initiatief van de Rijksoverheid om burgers en bedrijven voor te bereiden op een stroomuitval van 72 uur of langer.
Hoe ziet de oefening eruit?
Op die twee dagen in november zullen websites en apps van bedrijven en overheden een simulerende ‘uitval’ tonen. Bij de NS: een bericht dat het traject niet beschikbaar is. Bij Albert Heijn: de app laat zien dat betalen niet lukt. Bij de politie: een pop-up dat de meldkamer tijdelijk niet bereikbaar is. Het is geen echte storing — maar het voelt alsof. De bedoeling is niet paniek, maar bewustwording. Want hoe vaak denk je na over wat je doet als je geen licht hebt? Geen verwarming. Geen wifi. Geen pinautomaat. Geen stoplichten. Je telefoon is na zes uur leeg. En dan? Hoe kom je aan water? Hoe houd je medicijnen koel? Wie belt je als je hulp nodig hebt?
Een boekje voor iedereen — en een noodpakket op de plank
Vanaf 25 november 2025 krijgt elk huishouden in Nederland een informatief boekje thuis. Niet via email. Niet via app. Fysiek. Op papier. Want als het licht uitgaat, werkt internet niet. Het boekje bevat eenvoudige, praktische stappen: een noodpakket samenstellen met zaklamp, batterijen, water (één liter per persoon per dag), houdbaar voedsel, een radio met kruk, een powerbank en contant geld. Niet creditcard. Niet mobiel betalen. Contant. Daarnaast: een noodplan opstellen. Waar ontmoet je familie? Wie belt je als je iets nodig hebt? Wie helpt jou als je ouder bent of een chronische ziekte hebt? De vraag is niet of het gebeurt. De vraag is: ben je er op voorbereid?
Wat zeggen experts?
“We zijn ons vaak niet bewust van hoeveel systemen afhankelijk zijn van elektriciteit,” zegt Lizette Tijink, Manager Risico- en Crisisbeheersing bij Veiligheidsregio IJsselland. “Je denkt: ‘Dat gebeurt hier niet.’ Maar als het gebeurt, dan gebeurt het plotseling. En dan ben je niet voorbereid. Dat is de echte kans.”
De gemeente Vijfheerenlanden werkt samen met de Veiligheidsregio Utrecht (VRU) aan een regionaal risico-inventarisatieproject. Ze onderzoeken hoe een langdurige stroomuitval de kwetsbaarste inwoners treft — ouderen, mensen met een handicap, families met jonge kinderen. “We zien al nu dat veel mensen geen reservebatterijen hebben,” vertelt een lokale crisismanager. “En soms weten ze niet eens dat hun thuiszorgapparaat elektrisch werkt.”
Wat gebeurt er na de oefening?
De Rijksoverheid wil niet alleen bewustwording, maar ook actie. De campagne ‘Denk vooruit’ is geen tijdelijk project — het is een nieuwe norm. Vanaf 2026 worden scholen en bedrijven verplicht om een jaarlijks ‘stroomuitvalscenario’ te oefenen. Gemeenten moeten rapporteren hoeveel huishoudens een noodpakket hebben samengesteld. En de netbeheerders? Ze werken aan een nieuwe laag van beveiliging: ‘microgrids’ in belangrijke gebieden, zodat ziekenhuizen, waterzuiveringsinstallaties en brandweercentra zelfstandig kunnen blijven functioneren. Maar dat kost tijd. En geld. En vooral: bewustzijn.
Wie houdt het hoofd koel, kan iets betekenen
De boodschap is eenvoudig: wie voorbereid is, houdt het hoofd koel. En wie het hoofd koel houdt, kan anderen helpen. In een stroomuitval is de buurman met de generator belangrijker dan de politie. De buurvrouw met de extra batterijen belangrijker dan de supermarkt. Het is geen kwestie van paranoia — het is kennis. Het is geen technische oplossing — het is menselijk samenwerken. En dat kan je nu al beginnen. Ga naar denkvooruit.nl (niet in de tekst, maar als referentie). Of bel 1400. En begin met een zaklamp. En een paar flessen water. En een afspraak met je buur.
Frequently Asked Questions
Hoe lang duurt een stroomuitval in Nederland meestal?
De meeste stroomuitvallen in Nederland duren minder dan een uur. Maar bij grootschalige storingen — bijvoorbeeld door een cyberaanval of extreme weersomstandigheden — kan het tot 72 uur duren. Dat is waarom de Rijksoverheid specifiek voorbereiding op 72 uur aanbeveelt. In 2024 werden er 12 incidenten gemeld waarbij meer dan 10.000 huishoudens langer dan 4 uur zonder stroom zaten.
Wat moet ik doen als mijn medicijnen gekoeld moeten worden?
Bewaar een reserve van medicijnen die niet gekoeld hoeven te worden, en vraag je apotheker om een ‘koudketenalternatief’. Sommige medicijnen kunnen tot 48 uur buiten de koeling blijven. Voor kritieke medicijnen zoals insuline: neem een koelbox mee met ijsblokjes en een temperatuurmeting. De boekjes die in november worden verstuurd, bevatten een specifieke lijst met medicijnen en hun houdbaarheid bij warmte.
Waarom geen echte stroomuitval? Is dit niet nep?
Een echte stroomuitval zou chaos veroorzaken — ziekenhuizen, waterzuiveringsinstallaties, brandweer. De oefening is bedoeld om bewustwording te creëren zonder risico’s. Door digitale systemen te simuleren, krijg je een realistisch beeld van de impact, zonder dat iemand in gevaar komt. Het is vergelijkbaar met een brandweeroefening: je oefent met vuur, maar je laat het huis niet branden.
Kan ik zelf een stroomuitval veroorzaken?
Nee. Het elektriciteitsnet is een nationale infrastructuur en wordt streng beveiligd. Iedereen die probeert het net te beïnvloeden — ofwel door fysieke inmenging, ofwel via cyberaanvallen — wordt strafrechtelijk vervolgd. De oefening is een gecontroleerde, officiële activiteit van de Rijksoverheid en NCTV. Privépersonen mogen geen simulaties uitvoeren op openbare systemen.
Hoe weet ik of mijn buurman of buurvrouw hulp nodig heeft?
Maak een eenvoudig ‘buurlijstje’: schrijf op wie er in je straat woont met een chronische ziekte, een handicap, of alleen woont. Bied aan om een keer per maand een kijkje te nemen. In een stroomuitval is een klein gebaar — een kop thee, een batterij, een boodschap — een levensredder. De Rijksoverheid stelt voor om dit als ‘buurverband’ te formaliseren: een informele, lokale netwerken die opkomen als de techniek faalt.
Wat als ik geen geld heb voor een noodpakket?
Je hoeft geen dure uitrusting te kopen. Een zaklamp kost €5. Een paar flessen water en een pak rijst zijn goedkoper dan een kop koffie. Veel gemeenten, waaronder Baarn en Montfoort, geven gratis noodpakketten uit aan huishoudens met een laag inkomen. Vraag bij je gemeente of er een ‘Noodpakket Actie’ loopt. Het gaat niet om perfectie — het gaat om bereidheid. En dat kan met wat je al hebt.
